Tett på barn og unge i Lærdal
Risikofaktorar og faktorar som vernar
Individuelle
Risikofaktorer
- Låg fødselsvekt
- Liten grad av sjølvkontroll
- Lågt sjølvbilete og psykiske plagar
- Lite språk og låg grad av språkforståing
- Høg grad av aggresjon
- Utagerande og sensasjonssøkjande
- Stille og innadvendt
- Individuell sårbarheit
- Utsett for seksuelle eller fysiske overgrep
- Å vere vitne til eller utsett for vald
- Positive haldningar til rusmidlar, rusmilligheit
- Manglande kunnskap om rus og risiko
- Tidleg debut
- Framtidspessimissme
Faktorar som vernar
- Medfødt robustheit og kapasitet
- Sosial kompetanse
- Godt sjølvbilete
- Godt språk
- Oppleving av meining og samanheng
- Kreativitet
- Hobbyar
- Framtidsoptimisme (planleggjer eigen framtid osv.) gjeld barn frå 12 års alder.
- Aldersadekvat eller betre fungering/ferdigheiter på samtlege basalkompetanseområder: kognitiv/språkleg, sosialt, emosjonelt, atferd/moral, motorikk
Familie
Risikofaktorer
- Manglande tilsyn
- Manglande interesse for barnet
- Manglande oversikt og/eller manglande kvardagsrutinar
- Tilknytningsproblem
- Dårleg samspel i familien og mykje konfliktar mellom vaksne og vaksne og barn
- Langvarig høyt konfliktnivå mellom føresette
- Dårlige buforhold
- Seksuelle og fysiske overgrep (det er også skadelig om barnet er vitne til dette).
- Dårlig økonomi
- Fleire flyttingar frå barnet er 1 -18 år gammelt – fleire relasjonsbrot (må innebære brot med vener, skifte av barnehage og/ellerskule)
- Ettergjevande, ustrukturert eller rigid/aggressiv oppdragarstil
- Uklare forventningar og grensar til barnet
- Samlivsbrot mellom dei føresette
- Ein eller fleire av omsorgspersonane har eller har hattpsykiske vanskar eller psykiske lidingar
- Ein eller fleire av omsorgspersonane har svake kognitive evner eller psykisk utviklingshemming
- Ein eller fleire av omsorgspersonane har alvorlege fysiske funksjonsnedsettingar eller somatisk sjukdom som gjer det vanskeleg å ta i vare barneomsorga
- Rusmiddelbruk hjå omsorgspersonane til barnet
- Ein eller fleire av dei primære omsorgspersonane til barnet har sjølv vekse opp med omsorgssvikt, mishandling, seksuelle overgrep, utnytting eller familievold
- Føresette som i notid eller fortid har vore kriminelle
- Uavklart opphaldsstatus i landet for familien
Faktorar som vernar
- Foreldre med god omsorgsutøving
- God kommunikasjon
- God autorativ oppdragelse (kontroll og varme), struktur og regler.
- Høy sosioøkonomisk status (Foreldre som er i utdanning/jobb, og har ordinær eller bedre fungering og godt sosialt nettverk)
- Et godt forhold til og jevnlig kontakt med sine søsken
- Barnet har jevnlig tilgang til voksne i tillegg til de foresatte som a)investerer mye tid, b) har mange positive følelser for barnet og c) har god omsorgskompetanse
- Omsorgspersonene engasjerer seg positivt i hvordan barnet har det i barnehage og skole, og partnere
- Omsorgspersonane samarbeider godt med kvarandre ved eventuelle utfordringar
Venner
Risikofaktorer
- Utestenging
- Låg sosial status i gruppa og blant vener
- Rusmisbruk og kriminalitet hjå venene
- Antisosiale normar hjå venar
Faktorar som vernar
- Inkludert
- Tydelege normar
- Tilknyting
- Vener med gode sosiale ferdigheiter
Skule/Barnehage
Risikofaktorer
- Låg grad av trivsel
- Blir utestengd, dårleg likt
- Ingen vener eller dårlige vener
- Ikkje sett eller anerkjent
- Dårleg relasjon til dei vaksne og eller barn
- Ikkje rom for å medverke
- Dårleg miljø/klima (stemning)
- Mobbing
- Lese – og skrivevanskar/fagvanskar
- Stort fråvær
- Manglende interesse for skulen
Faktorar som vernar
- Høg grad av trivsel
- Vener, inkludert i gruppa
- Blir sett og anerkjent
- Får medverke
- Vaksne som tak ansvar for relasjonen
- Får utvikle sin kompetanse
- Positive aktivitetar og opplevingar
- God tilhøyrighet
Nærmiljø
Risikofaktorer
- Få ressursar til førebyggjande arbeid
- Lite eller ikkje sosialt nettverk
- Dårleg bumiljø
- Fattigdom
- Kriminalitet
- Normar som aksepterer konsum, tilgang på rusmidlar
Faktorar som vernar
- Minst en betydningsfull vaksen
- Vener med gode sosiale ferdigheiter
- Felles verdiar
- Samfunnsstruktur som støttar mestringsstrategiar